Wieloboje lekkoatletyczne to konkurencje, które składają się z kilku różnych dyscyplin lekkoatletycznych. Zawodnicy rywalizują w nich, starając się uzyskać jak najlepsze wyniki w każdej z konkurencji, a końcowy rezultat jest sumą punktów zdobytych we wszystkich dyscyplinach. Wieloboje mają długą historię, sięgającą początków nowożytnej lekkoatletyki. Pierwsze zawody w dziesięcioboju mężczyzn rozegrano już na igrzyskach olimpijskich w 1912 roku. Z kolei wielobój lekkoatletyczny kobiet, początkowo rozgrywany jako pięciobój, zadebiutował na igrzyskach w 1964 roku. Obecnie wieloboje są uważane za jedne z najbardziej prestiżowych konkurencji lekkoatletycznych, a zwycięzcy zyskują miano najwszechstronniejszych lekkoatletów.
Rodzaje wielobojów lekkoatletycznych
W lekkoatletyce rozgrywane są różne rodzaje wielobojów, dostosowane do płci i wieku zawodników. Oto najważniejsze z nich:
- Dziesięciobój lekkoatletyczny mężczyzn – składa się z dziesięciu konkurencji rozgrywanych w ciągu dwóch dni. Jest to najbardziej prestiżowy wielobój, rozgrywany na igrzyskach olimpijskich i mistrzostwach świata.
- Siedmiobój kobiet – składa się z siedmiu konkurencji rozgrywanych w ciągu dwóch dni. Jest to odpowiednik dziesięcioboju mężczyzn i również jest rozgrywany na najważniejszych imprezach lekkoatletycznych.
- Pięciobój lekkoatletyczny – historyczna konkurencja, rozgrywana na igrzyskach olimpijskich w latach 1912-1924. Obecnie rozgrywany jest rzadko, głównie w zawodach halowych lub młodzieżowych.
- Czwórbój lekkoatletyczny – uproszczona wersja wieloboju, przeznaczona głównie dla dzieci i młodzieży. Składa się z czterech konkurencji: biegu, skoku, rzutu i biegu długiego.
Oprócz tego istnieją też inne, mniej popularne odmiany wielobojów, takie jak trójbój czy dwubój. Są one rozgrywane głównie w zawodach młodzieżowych lub weteranów.
Konkurencje w dziesięcioboju lekkoatletycznym
Dziesięciobój lekkoatletyczny mężczyzn to najbardziej prestiżowy i wymagający wielobój. Składa się z dziesięciu konkurencji rozgrywanych w ciągu dwóch dni:
Pierwszy dzień:
- Bieg na 100 m
- Skok w dal
- Pchnięcie kulą
- Skok wzwyż
- Bieg na 400 m
Drugi dzień:
- Bieg na 110 m przez płotki
- Rzut dyskiem
- Skok o tyczce
- Rzut oszczepem
- Bieg na 1500 m
Dziesięciobój wymaga od zawodników wszechstronności i doskonałego przygotowania fizycznego. Dziesięcioboista musi być szybki (biegi na 100 m i 400 m), wytrzymały (bieg na 1500 m), silny (pchnięcie kulą, rzut dyskiem i oszczepem) oraz mieć doskonałą koordynację ruchową (skoki i biegi przez płotki). Niewielu lekkoatletów jest w stanie osiągać wysokie wyniki we wszystkich tych konkurencjach, dlatego dziesięcioboiści są uważani za najbardziej wszechstronnych sportowców.
Konkurencje w siedmioboju kobiet
Siedmiobój kobiet to odpowiednik dziesięcioboju mężczyzn. Składa się z siedmiu konkurencji rozgrywanych w ciągu dwóch dni:
Pierwszy dzień:
- Bieg na 100 m przez płotki
- Skok wzwyż
- Pchnięcie kulą
- Bieg na 200 m
Drugi dzień:
- Skok w dal
- Rzut oszczepem
- Bieg na 800 m
Siedmiobój różni się od dziesięcioboju nie tylko liczbą konkurencji, ale także ich doborem. W siedmioboju nie ma skoku o tyczce, rzutu dyskiem ani biegu na 1500 m. Zamiast tego rozgrywane są bieg na 100 m przez płotki i bieg na 800 m, które lepiej odpowiadają predyspozycjom fizycznym kobiet.
Mimo tych różnic, siedmiobój wymaga od zawodniczek podobnych cech co dziesięciobój od mężczyzn: szybkości, wytrzymałości, siły i zwinności. Siedmioboistki muszą być wszechstronne i równie dobrze radzić sobie w biegach, skokach i rzutach.
System punktacji w wielobojach
W wielobojach lekkoatletycznych wyniki uzyskane przez zawodników w poszczególnych konkurencjach są przeliczane na punkty według specjalnych tabel punktowych. Tabele te opracowano na podstawie wzorów matematycznych, które uwzględniają osiągnięty rezultat i jego odniesienie do rekordu świata w danej konkurencji.
Przykładowa tabela punktowa dla biegu na 100 m mężczyzn:
| Wynik (s) | Punkty |
| 10.00 | 1202 |
| 10.10 | 1175 |
| 10.20 | 1148 |
| 10.30 | 1122 |
| … | … |
Podobne tabele istnieją dla wszystkich konkurencji wchodzących w skład wielobojów. Punkty zdobyte przez zawodnika w poszczególnych konkurencjach są sumowane, a zwycięzcą zostaje ten, kto uzyskał największą łączną liczbę punktów.
System punktacji sprawia, że w wielobojach liczy się nie tylko zwycięstwo w poszczególnych konkurencjach, ale przede wszystkim równy, wysoki poziom we wszystkich dyscyplinach. Zawodnik, który wygrywa jedną konkurencję, ale w innych osiąga słabe wyniki, ma mniejsze szanse na końcowy sukces niż ten, który we wszystkich konkurencjach plasuje się w czołówce.
Podsumowanie
Wieloboje lekkoatletyczne to konkurencje, które w pełni oddają ducha lekkiej atletyki – królowej sportu. Wymagają one od zawodników wszechstronności, wytrzymałości i doskonałego przygotowania fizycznego. Dziesięciobój mężczyzn i siedmiobój kobiet to jedne z najbardziej prestiżowych konkurencji lekkoatletycznych, a ich zwycięzcy zyskują miano najlepszych i najwszechstronniejszych lekkoatletów. Choć wieloboje są niezwykle wymagające i trudne, to właśnie dzięki temu cieszą się tak dużym uznaniem kibiców i samych sportowców. Można śmiało powiedzieć, że dopóki istnieć będzie lekkoatletyka, dopóty rozgrywane będą wieloboje – kwintesencja królowej sportu.
